-
1 гущэ
I люлька, колыбель/ Сабий щагъэжейуэ щIэбупскIэ хъу гъуэлъыпIэ цIыкIу.Гущэр щIэупскIэн.* Батэрэзыр ВакIуэ нанэм чэщей гущэм ирепIыкI. фольк.Гущэм къыхэтIыкIын (сабийр) достать ( ребенка) из колыбели.гущэ баш палка, к которой прикрепляются лямки для люльки/ Гущэ джабэм гущэпсхэр иращIэн папщIэ, кIэрапхэ баш.* Шамбырыр зи гущэ баш, шышэр зи анэ бгъафэ. фольк.гущэ пхъэбгъу доска с отверстием, на которой лежит матрац (в колыбели)/ Гущэм ирадз уэншэку цIыкIур зытралъхьэ пхъэбгъу, гущэщIэтым хуэзанщIэу гъуанэ иIэу.гущэ уэншэку матрац для колыбели/ Гущэм папщIэ ящI уэншэку.* Гущэнэху куэд щIат гущэри, гущэ уэншэкури, гущэ хъыданхэри зэригъэхьэзыррэ. Хь. Хь.Гущэ хъыдан пеленки/ Сабийр гущэм щыхапхэкIэ (уэншэкумрэ гущэ шхыIэнымрэ нэмыщI) къагъэсэбэп щэкI пычахуэхэр.гущэ шхыIэн детское стеганое одеяло для колыбели/ Гущэхэлъ сабийм хуащI шхыIэн цIыкIугущэ щхьэнтэ подушичка для колыбели/ Гущэм щыхэлъым деж сабийм и лъэгуажьэхэм тралъхьэ щхьэнтэ.II частица употребляется для усиления высказывания/ ЖаIэр ирыщIагъэхуабжьэ.* Емынэжь гущэ(мэ) и бэракъ фIыцIэр Мэртазэхэ ныщызэфIащIэ. фольк. -
2 лъапэ
1. передняя часть ступни, носок/ Лъэтхьэмпэм и гупэ Iыхьэ нэхъ лъахъшэр.* Пщыкъан лъапэкIэ тету.. щIэкIыжащ. Къ. Хь. Хэт илъэгъуа адыгэ джэгу.. хатIэу, я лъапэр япхъуатэу. Хь. Хь.2. носок (обуви, чулка)/ Вакъэм, лъэпэдым и пэ.* Шырыкъу лъапэкIэ бжэр къыIуиудри лIы гуэр къыщIыхьащ. Iуащхь.3. подножие горы, возвышенности/ Бгы лъабжьэ.Iуащхьэмахуэ лъапэ.* Бажэхэмрэ дыгъужьхэмрэ къызэхуэсри.. Iуащхьэ лъапэм къетIысэкIащ. КI. Т., Акъ. З.4. опушка/ Мэзымрэ губгъуэмрэ щызэпылъ щIыпIэ.* ЩакIуэм мэз лъапэм пщыIэ щищIри щIэтIысхьащ. Къэб. фольк.5. изножье/ ПIэ лъапэ.* {Бэчмырзэ} нэху игъэщырт.. пIэ лъапэм тесу, и нитIыр и къуэ закъуэм темыкIыу. Ш. А.Лъапэ дэмышиен = лъапэ щымылъэщIын.Лъапэ махуэ (къ)ихьэн принести счастье, радость в дом (о госте, невесте и т. п.).* Къытхуеблагъэ, ди тхьэмадэ, къыщIыухьэ лъапэ махуэ. Къэб. п. и ант. Фи бжэщхьэIум къебэкъуа цIыхубзым.. лъапэ махуэ фи унэ кърихьэну сохъуэхъу. фольк.Лъапэ махуэ къыухьэжьэж пожелание здоровья, счастья - при обращении к выздоровевшему.* Лъапэ махуэ къыухьэжьэжи, сыт ухуэдэ, си ныбжьэгъу? Къэб. Сымаджэу къэтэджыжамэ, "Лъапэ махуэ къыухьэжьэж!" жаIэ. Ад. фольк.Лъапэ махуэ къыщIыухьэ! Да будет твой приход счастливым!* Унэм игъащIэм къыщIэмыхьа къыщыщIыхьэм деж, жаIэ хабзэщ: - Лъапэ махуэ къыщIыухьэ! КI. А.Лъапэ щымылъэщIын (щIэмышиен) не переступать чьего-л. порога.Лъапэ (лъэбакъуэ) щIэчэн войти куда-л.лъапэ щхьэнтэ колыбельная подушечка, накладываемая на ноги ребенка/ Гущэм щыхапхэкIэ сабийм и лъакъуэм тралъхьэ щхьэнтэ цIыкIу; гущэ щхьэнтэ.